Paarden bezitten de sleutel die ons de toegang geeft tot nieuwe paden in onze zoektocht naar een ander “zijn”
Een open geest beleeft meer…
Het is maar wanneer we onze geest open stellen voor nieuwe ideeën dat verandering kan optreden en we kunnen leren en ons verder ontplooien. Wij vinden de voortdurende studie van het “paardnerschap” tussen mens en paard erg belangrijk. In de paardenwereld onderscheiden we verschillende strekkingen die allen een uitgesproken mening hebben over de correcte omgang met paarden. Of het nu gaat om Paardenfluisteraars of -luisteraars, mensen die Natural Horsemanship beoefenen, ‘Paardenpedagogen’, Klassieke Dressuur- en Springruiters, … de nadruk moet liggen op het stimuleren van openheid en het voortdurend onderzoek naar hoe beide partners zich voelen in deze relatie en het maximaliseren van hun welzijn.
We hanteren daarom geen vaste standaard zoals enkel Monty Roberts, Pat Parelli, Klaus Ferdinand Hempfling, Linda Tellington Jones (TTeam), Sally Swift, Anky van Grundsven, Klimke of enkel traditionele pedagogie, meditatie, klassieke/alternatieve therapieën, klassieke dressuur, … maar we stellen onszelf voortdurend in vraag en blijven zoeken naar de omgang met paarden die het beste is voor paard en mens.
In onze visie zullen we de motivatie en achterliggende ideeën van de paardentrainer, -specialist of –verantwoordelijke leren kennen om zo eventueel vertrouwen te stellen in zijn technieken. Immers, verschillende technieken kunnen verschillende effecten hebben op verschillende paarden.
Verder moeten we er van uitgaan dat, omdat we allemaal van paarden houden, het geen rol speelt hoe we een oefening met de paarden doen of hoe we een “gewenste relatie” opbouwen, zolang de oefening maar gedaan wordt en we zeker niet mishandelend optreden.
Vragen die hier wel gesteld en beantwoord moeten worden, zijn: Wat is ‘niet mishandelend’ en is ‘niet slecht’ per definitie ‘goed genoeg’?
“Gewenste relatie”…
Wat is een ‘gewenste relatie’? Het antwoord hierop is noch simpel noch gemakkelijk te aanvaarden:
We moeten leren om naar de paarden te luisteren en ons zeer bewust te worden van hun lichaamstaal. Het is hun enige manier om hun gevoelens te uiten over onze manier van communiceren.
Een eerste en zeer belangrijk aspect in deze relatie is veiligheid voor paard en mens. Zonder veiligheid voor beiden kan de relatie niet verder uitgebouwd worden. Hierna kan men zich vragen gaan stellen over het welzijn van het paard. Over hoe het paard staat tegenover werken, over zijn interacties met de mens of over spelen met ons? Welke vragen spelen er wanneer mensen met paarden spelen? Hoe beleven de paarden onze ‘goed-gevoel’ momenten met hen?
Door echt naar de paarden te luisteren kan dit duidelijk worden en kunnen we nadenken over onze relatie met hen.
Vraag niet wat je paard voor jou kan doen maar wat jij voor je paard kunt doen.
Of nog sterker: maak er een ‘win-win’ situatie van waarin paarden en mensen er baat bij hebben, waar beiden in onderlinge interactie veranderen en groeien door hun gezamenlijke ervaringen.
“Het effect is de boodschap.”
Het effect dat we hebben op de paarden en op de mensen met wie we omgaan, bepaalt hoe we door hen ervaren en gezien worden. Willen we verandering in het gedrag van de andere partij, dan zullen we ons van deze effecten uiterst bewust moeten zijn. In deze relatie heeft degene die de meeste gedragsvariatie heeft en daar gebruik van kan maken de meeste invloed. Hier zullen we rekening moeten mee houden wanneer we verandering willen bewerkstelligen voor het welzijn van het paard.
Natuurlijk omgaan met paarden
Natuurlijk omgaan met paarden mag niet voornamelijk neerkomen op: de mensen een beter gevoel geven om wat ze met de paarden doen. De methode moet meer zijn dan “als we maar ‘natuurlijk’ omgaan met paarden” dan zullen zij zich goed voelen. Trouwens wat is natuurlijk omgaan?
Onze taak moet zijn: te werken met en onze kennis te ontwikkelen over:
- de psychologie van de natuurlijke kuddegeest of van het prooidierbewustzijn
en
- de biomechanica en fysiologie van het paard.
Hierdoor kunnen we onze eigen doelen nastreven en houden we het paardenwelzijn op de voorgrond. Kennis is kracht.
Bit
Belangrijk zal zijn dat er verdere studie gebeurt over de inwerking van het bit op de paardenmond en het psychologisch effect ervan op het paard. Als blijkt dat een paard dat zonder bit gereden wordt minder pijn en angst ervaart, dan kan bitloos rijden een streefdoel worden. In het paardnerschap tussen mens en paard spelen veiligheid en welzijn de grootste rol. Hoe dan ook blijft openheid de regel.
Hoefijzers
We streven naar een natuurlijke bekapping van de hoeven als daardoor het paard ‘natuurlijker’ kan bewegen en het zijn welzijn ten goede komt. Maar indien nodig moeten de hoeven beschermd worden.
Sporen, zwepen en touwen
In ons paardnerschap streven we ernaar om zonder dwang en pijn met elkaar om te gaan. Kennis over de bewegingen en de psychologie van het paard zullen sporen overbodig maken. Zwepen dienen niet om te straffen, maar zijn verlengstukken van onze armen en zijn te gebruiken als een dirigent zijn dirigeerstokjes gebruikt om tot samenspel te komen of om je eigen ruimte af te bakenen en te beschermen – als niets anders helpt- zonder enige agressie naar de indringer.
Handen
We gaan niet met ijzeren hand omgaan en rijden met paarden. Ons leiderschap zit in het geven van veiligheid, rekening houden met het welzijn van het paard, in onze integriteit en in de kennis die wij ontwikkelen, niet in het domineren.
Omgaan met paarden doe je vanuit je bewustzijn en gevoel. Het is leren voelen wat er op het moment nodig is om samen te leven en te bewegen.
Tralies
We beschouwen het paard als een dier dat nog dicht bij zijn eigen natuur staat en de eigen behoeften kent of ze terug kan leren kennen. Daarom streven we naar maximale bewegingsvrijheid voor het paard in een sociale omgeving die voor hem veilig en geruststellend is. We trachten verschillende ondergronden te voorzien om over te lopen, beschuttingsmogelijkheid, de mogelijkheid om zijn natuurlijke voedingspatronen te volgen, de mogelijkheid om afstand of nabijheid te zoeken van mensen en het vrijwaren van voedselverwennerij.
‘Geen tralies’ betekent verder nog:
- vrijheid van bewegen (en ontwikkelen) zonder beperking van grenzen maar ook het openstaan voor anderen en andere ideeën.
- Het is (sociaal) contact hebben met de anderen en met de omgeving.
- Het is samen bewegen in vrijheid en respect hebben voor die vrijheid. Het is respecteren van elkaars vrijheid om even afstand te nemen.
Straffen en belonen
Over straffen en belonen bestaan verschillende visies in de paarden- (en mensen)wereld. Ze gaan terug op onderliggende, vaak onbewuste overtuigingen over leren en over de wezens waarop ze toegepast worden. Onderzoek is nodig naar de effecten van de verschillende onderliggende overtuigingen, de daaruit voortvloeiende praktijken en de effecten op paarden. Mogelijkerwijze zijn er andere benaderingswijzen met een ander uitgangspunt dan straffen en belonen namelijk de relatie die we opbouwen, het inspelen op wederzijdse behoeften, wederzijds vertrouwen, leiderschap zonder dominantie…. We streven ook in de omgang met paarden naar geweldloze communicatie.
Harmonie
Het is streven naar harmonie bij de mens en in zijn relatie met het paard. Hier komen alle voorgaande elementen terug: streven naar het maximale welzijn van het paard, respect voor de eigenheid van het paard, open staan (luisteren) naar het paard, samen ontwikkelen met de nadruk op samen. Dressuur kan dan bijvoorbeeld worden: het zich richten naar elkaar, samen ontwikkelen in harmonieus bewegen, in fijnheid, gevoeligheid en ontspanning. Deze harmonie zal leiden tot voldoening voor beide partijen.
Maximaliseren van het welzijn van het paard en mens
Wanneer we paarden inzetten in recreatieve, sportieve, (ortho)pedagogische, therapeutische en leeractiviteiten met mensen moeten we rekening houden met de bouw, de aanleg, de persoonlijkheid en de motivatie van de paarden. We kunnen hun natuurlijke aanleg versterken, hen helpen sterker te worden en zich veiliger te voelen in wat door hen als gevaarlijke omstandigheden zouden ervaren worden. We moeten hen veiligheid bieden zodat hun vluchtreacties (die voor ons gevaarlijk kunnen zijn) beheersbaar blijven.
Een diversiteit aan paardenpersoonlijkheden en zelfs paarden met problemen kunnen mensen helpen zich te ontwikkelen op alle gebieden: fysisch, emotioneel, mentaal, sociaal, spiritueel. Ze kunnen mensen een spiegel voorhouden over hun eigen gedrag, gevoelens, gedachten en overtuigingen, hun ‘zijn’. Op die manier leren mensen zichzelf kennen en kunnen ze zich mindful, congruent, integer en authentiek gaan gedragen en op die manier leiderschap ontwikkelen over zichzelf en voor de paarden.
Enkele voorbeelden uit de praktijk
“Paardners” met wie ik een tijdje op weg ben geweest of waar ik momenteel de reis nog mee aan het maken ben.
Omdat er zo dikwijls wordt gezegd:”Het zijn de mensen die moeten leren, niet de paarden”, vertel ik hieronder over enkele van de paarden die mij iets of veel geleerd hebben. Dit niet enkel door zelf heel de tijd met hen gewerkt te hebben maar door wat ze me lieten zien toen ik de mensen begeleidde om met (hun) paard(en) om te gaan.
Maya, alfamerrie van een kudde paarden in Polen.
Mijn eerste stappen in het anders leren omgaan met paarden tijdens grondwerk en dan kom je zo een paard tegen. Zij draaide gewoon haar achterhand naar je en begon dan achterwaarts te stappen en met haar achterbenen uit te halen. De les die ik daar uit haalde was dat wat je ook in boeken mag lezen, de werkelijkheid kan hard zijn. Maar nog belangrijker is dat je er zelf moest ‘staan’. Je moet de energie in jezelf vinden en vergroten. En dat vraagt werken aan jezelf.
Een dag later gaan we naar twee hengsten kijken. Gewoon prachtig. Eén vingerbeweging was voldoende om hun aandacht te trekken en hen van hand te laten veranderen.
Bjorn
Een Fries. De persoon die toen met Bjorn werkte zette zijn eerste stappen op weg naar het anders omgaan met paarden. Bjorn was jong en vitaal en eens hij aan het lopen was wilde hij niet altijd stoppen. Een stevige Fries die in galop rondjes maakt kan vrij imposant zijn. Als je mensen wil laten zien dat theorie niet enkel theorie is maar in praktijk ook werkt dan moet je dit ook laten zien. Ik had er geen probleem mee om mij voor Bjorn te plaatsen om hem te stoppen. En hij deed dat dan ook. De belangrijkste woorden in mijn zin zijn dan ook: “geen probleem”. Door mijn overtuiging en door niet te aarzelen stopte Bjorn.
Impulse
Een van de eerste eigenaars vond het zeer plezierig dat Impulse, eens de staldeur werd geopend, zelf door de manege naar de wei stapte. Impulse vond het na een tijdje heel plezierig om vanuit zijn stal naar de wei te spurten. Dit gedrag vertoonde zich ook wanneer hij aan het leidtouw naar de wei of de piste gebracht werd. Omdat de begeleiders Impulse niet konden houden, klikten ze het leidtouw dan maar vlug los en Impulse liep dan maar alleen verder. Samen met de nieuwe eigenaar zijn we begonnen met volgoefeningen. Dit lukte na een tijdje vrij goed en de piste in en uit stappen was reeds ok. Alleen naar de wei gaan bleef problematisch. Toen ontdekte ik dat, na al wat we met Impulse en zijn eigenaar bereikt hadden, er toch nog mensen waren die het leidtouw los klikten wanneer ze met Impulse nog meters van de wei verwijderd waren…
Wat ik hier nogmaals uit leerde was dat het niet de paarden zijn die hun gedrag moeten veranderen maar de mensen. Consequent zijn is niet altijd eenvoudig maar soms zeer noodzakelijk. Dat het voor vele mensen niet gemakkelijk is om aan zichzelf te werken en daardoor te veranderen is nog een feit. Natuurlijk begrijp je ook dat je consequent moet zijn en dan niet enkel naar de dieren toe.
Barzani
Ons eerste eigen paard. Een vijfjarige volbloed Arabier. Wie koopt dit nu als eerste paard. Maar het was althans voor mij liefde op het eerste zicht. Eindelijk konden we fulltime grondwerk doen. Barzani heeft mij met rasse schreden voortuit laten gaan. Wij hebben met hem vele verschillende methoden uitgeprobeerd. Hij volgde en volgt ons nog in al die dingen die wij hem voorstellen. Hij is de speelvogel maar ook degene die de sociale contacten met de andere paarden onderhoudt. Hij kan ook zijn pracht laten zien en dan zweeft hij met zijn staart recht omhoog door de piste.
Van al de dingen die Barzani ons en mij geleerd heeft zijn misschien wel de volgende twee zaken de belangrijkste: als je zacht en vriendelijk blijft dan worden zelfs Arabische volbloeden, die gekend zijn voor hun onrust en zenuwachtigheid, rustige en fantastische “paardners”. Geef je hen daarbij de vrijheid om toch hun sierlijkheid, kracht en snelheid uit te drukken dan zijn zij één en al dankbaarheid. Dank je Barzani voor al hetgeen je al gegeven hebt.
Yarrick
Een half Friesje. Samen met de eerste eigenaars de eerste contacten gelegd. Yarrick kon soms een zeer dreigende houding aannemen. Toen was ikzelf nog niet ver genoeg ontwikkeld om hier mee om te kunnen. Nu jaren later mag ik af en toe nog eens met hem spelen en besef ik hoe gevoelig maar ook hoe leergierig hij is.
Belangrijk is dus dat je zelf groeit en open blijft staan voor de paarden.
Juran
Verwaarloost door zijn eigenares (hij stond soms weken op stal zonder er uit te komen). Uiteindelijk heb ik hem van stal gehaald en er wat grondwerk mee gedaan. Lichtvoetig, fijngevoelig. Prachtig gewoon. De les voor mij was, besef ik nu, dat als jij iets doet voor mij dan spiegel ik “jouw” schoonheid in mijn bewegingen.
Uiteindelijk is een vriendin met Juran beginnen rijden en grondwerk beginnen doen. (zie http://www.quelinda.be/62391290 )
Madonna
Ik werd gevraagd om een demo te geven over de manier waarop ik met paarden omga. Mag ik daar met Madonna werken, een Vlaams Trekpaard. Wauw, wat een pracht en kracht en een achterhand om u tegen te zeggen. De wijsheid die Madonna mij gegeven heeft is dat als je paarden, hoe groot, krachtig, sterk, zwaar, enz. op de juiste manier uitnodigt, ze op je uitnodigingen zullen ingaan.
Navarro
Een Sorraia ruin. Echt nog een oerpaard. Er wordt van hem gezegd dat hij er af en toe niet bewust bij is. Zit in een andere wereld.
Ik leer hier uit dat we zelf de tijd moeten nemen om ook even naar een andere wereld te reizen om te mediteren en te reflecteren.
Istas
Een jonge hengst van iets meer dan een jaar. Als pasgeboren veulen verstoten door zijn moeder, werd hij grootgebracht met de fles. Na een jaar hoorde ik van de eigenaar dat er een probleem was. Zijn lief veulen van een jaar wilde absoluut graag bij mensen zijn en zelfs zo dicht dat hij in je nek kroop. Deze situatie werd natuurlijk gevaarlijk want op de wei komen was soms geen optie meer. Tijdens de winterperiode was de jonge hengst naar een manege gebracht. Hij heeft daar een ervaring gehad met een houten stok wegens onhandelbaar gedrag. Toen de eigenaar dit vernam heeft hij zijn hengst daar onmiddellijk weggehaald.
Ik heb een tijdje met hem gewerkt en moest weerom vaststellen dat als je rustig, zonder dreigende, kwade, gefrustreerde gevoelens werkt, een paard je gaat vertrouwen en op zijn minst respect voor jouw grenzen krijgt.
Fuínur
Mijn paard. Een Andalusische ruin die ik gekocht heb toen hij 5 jaar was. Er wordt dikwijls gezegd “liefde op het eerste zicht” maar ik denk dat het beter is om te zeggen: “verwantschap op het eerste zicht”. En wat een weg heeft hij mij laten afleggen. Van het in het begin gewoon stellen van grenzen, het bewust worden van het NU, het samenvloeien in elkaars bewegingen, er echt “zijn” in het Nu, tot het niet gefrustreerd geraken en zonder negatieve emotie toch je grenzen aangeven.
Verder heeft hij mij aangegeven dat hij de dingen echt spiegelt en dat je bij jezelf moet gaan zoeken waarom hij of andere paarden op een bepaalde manier reageren. Paarden zeggen je of willen je altijd iets duidelijk maken. Daarom geeft ‘fluisteren’ de verkeerde richting aan. Je zegt dan dat jij je paard iets wil zeggen of duidelijk maken of moet leren. Maar het is juist het omgekeerde: je moet voornamelijk luisteren naar wat je paard te vertellen heeft.
Ik hoop dat ons pad nog vele jaren samen zal lopen wat ik wil nog veel leren.
Alle andere…
Ik wil hier alle andere paarden bedanken voor wat ze mij hebben laten zien waardoor ik ben kunnen groeien.